หากนับข้อเด่น คุณประโยชน์ จาก “ต้นไม้” ก็ต้องย้ำว่ามีอยู่มากมาย ยิ่งช่วงเวลานี้ที่หลายพื้นที่กำลังเผชิญกับพิษภัยฝุ่น ต้นไม้นั้นนอกจากให้ร่มเงา ความร่มรื่น และดอก หรือใบ สีสันสวย ๆ ก็ให้ความรื่นรมย์ ผ่อนคลายแล้ว… ต้นไม้ ไม่ว่าจะมีขนาดใหญ่ หรือ “ไซซ์มินิ” ก็ล้วนมีส่วนสำคัญช่วยฟื้นคืนอากาศสดชื่น สร้างอากาศดี ๆ ให้สัมผัสได้…
นอกจากการปลูกต้นไม้ภายนอกอาคาร การนำต้นไม้มาปลูกเลี้ยงภายในบ้าน ในพื้นที่จำกัด หรือจัดวางประดับต้นไม้ในห้องทำงาน บนโต๊ะทำงาน ก็เป็นที่นิยมในปัจจุบัน โดยมีต้นไม้หลายชนิดที่สามารถเลือกนำมาปลูกเลี้ยงได้ง่าย และให้ความสวยงาม น่าหลงใหล โดยเฉพาะ “ต้นไม้ต้นจิ๋ว ๆ ไซซ์มินิ” ที่มีความโดดเด่นในเรื่องขนาดและรูปทรง
อาจารย์พิศาล ตันสิน อาจารย์ประจำสาขาวิชาเทคโนโลยีภูมิทัศน์ คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี ให้มุมมองการปลูกพืชในพื้นที่จำกัด สร้างพื้นที่สีเขียวใกล้ตัว ใกล้ชิดธรรมชาติ โดยบอกว่า ต้นไม้ต้นเล็ก ๆ บนโต๊ะทำงาน หรือที่นำมาปลูกประดับตกแต่งในอาคาร นอกจากให้ความสดชื่น ยังช่วยให้ผ่อนคลาย
ส่วนการจะเลือกต้นไม้ชนิดใดมาปลูก หรือจัดวาง อาจต้องพิจารณาหลายส่วนประกอบกัน อาทิ ขนาดต้นไม้ ซึ่งคงเป็นไปไม่ได้หากจะเลือกไม้ทรงสูงขนาดใหญ่มาปลูกในอาคารในพื้นที่ที่จำกัด หรือจะนำมาจัดวางบนโต๊ะทำงาน ซึ่งก็ควรเลือกเป็นต้นเล็ก ๆ ที่เหมาะกับพื้นที่ แต่อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าจะปลูกพืชชนิดใด จะต้องมีความเข้าใจในลักษณะนิสัยของต้นไม้ ต้องรู้ว่าเป็นไม้ชอบแดด หรือเหมาะที่จะอยู่ในร่ม หรือต้องการน้ำมาก หรือน้ำน้อย ต้องมีความเข้าใจในการดูแลต้นไม้
“ไม้ประดับที่เลือกนำมาปลูก ถ้าจะนำมาตกแต่งภายใน หรือวางประดับด้านในอาคาร ก็มีอยู่ด้วยกันหลายชนิด และหลายขนาด นับแต่สูงเกินศีรษะประมาณ 1-2 เมตร หรือไล่ลงมาเป็นไม้ประดับโต๊ะทำงาน ในส่วนนี้จะเป็นไม้ขนาดเล็ก ๆ ต้นจิ๋ว ๆ ซึ่งก็ให้ความสดชื่น ผ่อนคลาย ลดความเครียดจากการทำงาน ทำให้ได้พักสายตาเมื่อชมกิ่งก้านใบสีเขียว ๆ ทั้งยังเป็นการเพิ่มพื้นที่สีเขียว แม้จะเป็นส่วนเล็ก ๆ”
อาจารย์พิศาล ให้ความรู้การเลือกต้นไม้ที่จะนำมาปลูกในพื้นที่จำกัดอีกว่า ต้นไม้มีหลายชนิดที่สามารถนำมาปลูกเลี้ยงภายในอาคารที่มีแสงธรรมชาติน้อยได้ แต่อย่างไรแล้วการเลือกต้องพิจารณาจากความสนใจ ความต้องการ ถ้าเป็นรูปแบบ สวนถาด สวนแก้ว สวนขวด หรือใน รูปแบบตู้ปลา เลี้ยงพืชไม้น้ำ การเลือกต้นไม้ก็ต้องให้มีความเหมาะสมกับระบบนิเวศนั้น ๆ อย่างเช่น บนโต๊ะทำงาน ถ้าต้องการสีสัน ชมความสวยงามของดอกใบ ในกลุ่มนี้ก็มีอยู่มาก แต่อย่างที่กล่าว…ต้องเข้าใจลักษณะนิสัยของต้นไม้ ซึ่งสิ่งเหล่านี้มีความสำคัญที่จะช่วยให้ต้นไม้งอกงามได้ดี
หนึ่งในต้นไม้ที่ได้รับความนิยมนำมาตั้งประดับ เพิ่มพื้นที่สีเขียวบนโต๊ะทำงาน ได้แก่ พลู ชนิดต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น พลูด่าง พลูเขียว หรือพลูทอง, เงินไหลมา, ไผ่กวนอิม นี่เป็นพืชที่สามารถนำมาเลี้ยงในน้ำ ใส่ภาชนะรูปทรงสวย ๆ ที่มีความใส หรือทึบแสงก็ได้ โดยในส่วนของพลู หลายชนิดเด่นที่ใบและสีสัน ให้ทั้งความเขียวเข้ม เขียวอ่อน หรือใบด่าง รวมทั้งการเลี้ยงดูแลก็ง่าย
สำหรับต้นไม้ขนาดเล็ก ปลูกเลี้ยงในกระถางก็มีหลายชนิด อย่างเช่น ไม้ที่มีใบหนา ใบมัน หรือ กระบองเพชร เดหลี หน้าวัว หลายชนิดก็นิยมวางประดับบนโต๊ะทำงาน ทั้งนี้ ต้นไม้ไซซ์มินิ ในที่นี้เป็นไม้ที่มีขนาดไม่ใหญ่มากเกินไป ซึ่งในความเป็นไม้ขนาดเล็ก นี่เป็นการควบคุมปัจจัยต่าง ๆ ที่ทำให้ต้นไม้มีขนาดเล็ก แต่ไม้เล็ก ๆ เหล่านี้ก็สามารถเติบโตขึ้นได้ ซึ่งการนำมาปลูกนั้นจัดวางดีไซน์รูปแบบได้หลายลักษณะ ทั้งจัดเป็นกลุ่ม จำลองระบบนิเวศในขวดแก้ว ออกแบบเป็นสวนถาด หรือวางเป็นกระถางเดี่ยว และบางครั้งอาจไม่ใช้ดิน แต่ปลูกเป็นพืชน้ำ และในน้ำก็เติมสีสัน สร้างความแปลกตา เพลิดเพลิน ชวนหลงใหลได้เช่นกัน
แต่อย่างไรก็ตาม สิ่งที่ต้องพิจารณาอีกอย่างหนึ่งสำหรับไม้กระถางที่นำมาจัดวางบนโต๊ะทำงาน คือจะสูญเสียน้ำไปได้เร็วกว่าไม้ที่ปลูกหรือวางตกแต่งภายนอกอาคาร การรดน้ำจึงต้องให้พอเหมาะพอดี ถ้ามากเกินไปก็ทำให้รากเน่า อีกทั้งต้องให้พืชได้รับแสงแดด โดยถ้าเป็นไปได้ต้นไม้บนโต๊ะทำงานควรมี 4 ผลัด ซึ่งหมายความว่ามี 4 ต้น 4 ชนิด หรืออาจจะเป็นชนิดเดียวกัน วางสลับสับเปลี่ยนบนโต๊ะ ที่เหลือก็เอาไปดูแลไว้ก่อนโดยให้ได้รับแสงแดดด้วย ซึ่งนอกจากช่วยให้ต้นไม้เติบโตได้ดีแล้ว ยังเกิดมุมมองใหม่ ๆ เพิ่มความสวยงาม ความสดชื่นที่ต่างไปจากเดิม ทั้งยังได้เรียนรู้การดูแลพืชเพิ่มขึ้น
ต้นไม้ที่ ปลูกเลี้ยงในน้ำ สิ่งที่ต้องดูแลคือการเปลี่ยนถ่ายน้ำสัปดาห์ละครั้ง ทั้งนี้รากที่อัดแน่นในน้ำจะทำให้พืชขาดออกซิเจน อีกทั้งการเปลี่ยนถ่ายน้ำยังช่วยกำจัดยุง ขณะเดียวกันก็ควรได้รับแสงแดดร่วมด้วย ซึ่งจะช่วยให้ ใบสดใส แข็งแรงกว่าการที่ไม่ได้รับแสง แต่อย่างไรก็ตามปัจจุบันมีหลอดไฟช่วยให้พืชได้รับแสง ช่วยในการสังเคราะห์แสงได้ด้วยเช่นกัน แต่ถ้ามีโต๊ะทำงานอยู่ใกล้หน้าต่าง มีแสงแดดยามเช้าส่องเข้ามา ก็ควรที่จะนำพืชออกมาวางรับแสงบ้าง
ส่วนไม้เล็ก ๆ ใน สวนถาด สวนแก้ว อาจารย์พิศาล บอกเล่าเพิ่มว่า ต้นไม้ที่นำมาปลูก หรือจัดวางในสวนลักษณะนี้ ที่พบเห็นได้มากจะเป็น เฟิร์น ชนิดต่าง ๆ ที่นำมาปลูกรวมกัน อีกทั้งมีกลุ่ม เปปเปอร์โรเมีย มอส รวมถึง พลูเล็ก ๆ และ กระบองเพชร ซึ่งเป็นพืชอวบน้ำ โดยในกลุ่มกระบองเพชร มีความหลากหลาย ปลูกเลี้ยงง่าย และการจัดสวนถาดยังแยกออกเป็น สวนชื้น และ สวนแห้ง ถ้าเป็นสวนแห้งอาจใช้กระบองเพชรทั้งหมดก็ได้ ซึ่งปัจจุบันสวนถาดก็เป็นที่นิยม เพราะนอกจากจะมีต้นไม้เล็ก ๆ ให้ชื่นชม ยังมีรูปแบบการตกแต่งที่หลากหลาย จำลองสวน บรรยากาศต่าง ๆ มีตุ๊กตาตัวเล็ก ๆ ประติมากรรมชิ้นจิ๋ว ให้ดูเพลินตา
ต้นไม้ที่มีชื่อมงคล อีกหลายชนิดก็เป็นที่นิยม ไม่ว่าจะเป็นตระกูล ไผ่ หลายชนิด วาสนา กลุ่ม แก้วกาญจนา ซึ่งพืชชนิดนี้มีสีสันสวยในส่วนของใบ มีลวดลายที่ต่างกันไป อีกทั้งมีไม้ดอกต้นเล็ก ๆ อย่างเช่น เบญจมาศกระถาง เยอร์บีรา กุหลาบจิ๋ว โป๊ยเซียนจิ๋ว ฯลฯ ซึ่งก็พบเห็นเป็นที่นิยมนำมาตั้งบนโต๊ะทำงาน แต่สำหรับกลุ่มไม้ดอกจะมีอายุไม่ยืนยาวเท่าไม้ใบ แต่อย่างไรก็ตามก็ยังคงเป็นความคุ้มค่า มีคุณประโยชน์ที่ต้นไม้มอบให้
นอกจากนี้ยังมี บีโกเนีย ซึ่งมีความหลากหลาย นี่ก็ได้รับความสนใจ สามารถปลูกในสวนที่มีความชื้น หรือนำมาปลูกตกแต่งภายในอาคารได้ดี โดยที่ใบมีสีสัน มีเสน่ห์ ขณะที่ กวักมรกต ก็ได้รับความนิยม นอกจากมีชื่อเป็นมงคลแล้ว ยังปลูกเลี้ยงง่าย ใบมีความมันวาวสวยงาม ฯลฯ
อาจารย์พิศาล ยังบอกเล่าด้วยว่า ต้นไม้ที่จะปลูกได้ดีในอาคาร หรือบนโต๊ะทำงาน ควรเป็นไม้ที่ชอบแดดรำไรส่วนต้นไม้ที่มียางมักเป็นต้นไม้ที่เหมาะปลูกกลางแจ้ง หากปลูกในอาคารอาจไม่สวยงามเท่าที่ควร ทั้งนี้ การนำต้นไม้มาจัดวางบนโต๊ะทำงานยังคงเป็นที่นิยม ไม่ตกเทรนด์ และถ้ายังคงเป็นที่นิยมอยู่เช่นนี้ ไม่เพียงเป็นการเพิ่มพื้นที่สีเขียว ให้ความสดชื่น…
หากแต่ยังมีส่วนช่วยให้เกษตรกรมีรายได้จากการผลิตไม้กระถาง ไม้ต้นจิ๋ว ไซซ์เล็ก ๆ ที่นำมาประดับภายในอาคาร เกิดการสร้างงาน สร้างอาชีพ และพร้อม ๆ ไปกับการ “ได้ดูแลสิ่งแวดล้อม”
